Osmanlı Kudüs’ü üzerine yaptığı akademik çalışmalar ve uluslararası projelerle tanınan Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yasemin Avcı, programın açılış konuşmacısı ve panel yöneticisi olarak yer aldı. Prof. Dr. Yasemin Avcı’nın yanı sıra, Dr. Yunus Emre Akyol ve Dr. Mihriban Uçar Gönüllü de konuşmacı olarak yer aldı. Konuşmacılar, Osmanlı Kudüs’ünün kurumsal yapısı, şehrin üç din için ifade ettiği anlam, mekânsal hafızanın dönüşümü ve güncel tartışmaların tarihsel arka planı üzerine kapsamlı sunumlar gerçekleştirdiler.

İslam İşbirliği Teşkilatı’na bağlı uluslararası bir araştırma kurumu olan İslam, Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) tarafından desteklenen “Osmanlı Kudüs’ünü Haritalandırmak (19. Yüzyıl Sonu-20. Yüzyıl Başı)” projesinin bilimsel çıktılarının sunulduğu etkinlik, Filistin ve Kudüs’ün tarihsel, siyasal ve kültürel hafızasını akademik bir perspektifle ele alması bakımından yoğun ilgi gördü. IRCICA tarafından desteklenen proje Prof. Dr. Cengiz Tomar’ın (IRCICA) danışmanlığında ve Pamukkale Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Yasemin Avcı’nın yürütücülüğünde gerçekleştiriliyor. Proje ekibinde ayrıca Doç. Dr. Kamuran Şimşek, Doç. Dr. Rauf Belge, Doç. Dr. Alaattin Dolu, Dr. Mihriban Uçar Gönüllü, Dr. Yunus Emre Akyol, Doktora Öğrencisi Emre Mutlu ve Yüksek Lisans Öğrencisi Semanur Güneş araştırmacı olarak görev alıyor.

Prof. Dr. Yasemin Avcı, açılış konuşmasında IRCICA tarafından desteklenen bu projenin, Kudüs çalışmalarına uluslararası ölçekte nitelikli veri sağladığını; özellikle 19. yüzyılın idari, sosyal ve dini dokusunu hem belge hem harita temelli biçimde görünür kılmayı hedeflediğini aktardı. Avcı konuşmasında ayrıca 1871–1917 yıllarını kapsayan Osmanlı tapu kayıtlarına özel bir önem verdi; bu belgelerin, Kudüs’ün çok katmanlı sosyal ve dini yapısını ortaya koymakla kalmayıp, Müslümanların şehirdeki mülkiyet haklarını belgelemek açısından da ne denli kritik olduğunu vurguladı. Tapu kayıtlarının incelenmesinin, Kudüs’ün tarihsel sahipliğinin anlaşılmasında ve günümüzde devam eden mülkiyet tartışmalarının doğru biçimde değerlendirilmesinde hayati bir rol oynadığını belirtti.

Programın ikinci bölümünde söz alan Dr. Yunus Emre Akyol dijital tarih uygulamalarının imkânlarıyla ortaya konmuş olan yeni Kudüs haritasını katılımcılarla paylaştı. Dr. Akyol, yeni araştırma yöntemlerinden biri olan ArcGIS programını kullanarak hazırladıkları harita ile Osmanlı dönemi Kudüs’ünün Müslüman, Hıristiyan ve Yahudi yapılarının bütüncül olarak ortaya konduğunu vurguladı. Ayrıca haritanın hem Türkçe literatüre önemli bir katkı sağladığını hem de sur içi Kudüs’ün çok katmanlı dinî ve sosyal dokusunu görselleştirdiğini belirtti. Dr. Mihriban Uçar Gönüllü, ise sunumunda Kudüs’ün yalnızca dini bir merkez olmadığını, Osmanlı döneminde farklı din ve etnik kökenlerden insanların mahallelerde, çarşılarda ve sosyal alanlarda iç içe bir yaşam sürdürdüğünü vurguladı. Dr. Gönüllü, şehirdeki çok kültürlü dokunun Osmanlı yönetimi ve günlük yaşam pratiğiyle şekillendiğini ve Kudüs’ün gerçek kozmopolit yapısının bu şekilde anlaşılabileceğini belirtti.

Aynı etkinlik çerçevesinde gerçekleştirilen “Üç Zamanın Şehri Kudüs” Fotoğraf ve Video Gösterimi Yoğun İlgi Gördü. Konuşmaların ardından, Dr. Yunus Emre Akyol ve Dr. Mihriban Uçar Gönüllü tarafından hazırlanan “Üç Zamanın Şehri Kudüs” adıyla fotoğraf sergisinin açılışı gerçekleştirildi. Sergide, Prof. Dr. Yasemin Avcı’nın TÜBİTAK 1001 Projesi kapsamında yürüttüğü “Kudüs’te İmparatorluk Normları: Kamusal Mekân ve Toplumsal Kimlik” başlıklı proje ile 2023 yılında Kudüs’ün sur içi ve sur dışı alanlarında gerçekleştirilen çalışmalar sırasında Dr. Akyol ve Dr. Gönüllü tarafından çekilen özgün fotoğraflar yer aldı. Serginin görsel düzenlemesi ise Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Safi Avcı tarafından gerçekleştirildi. Katılımcılar, tarihi şehrin dini mekânlarını, mahallelerini ve gündelik yaşamını izleme fırsatı buldular.

Etkinliğin Kudüs Çalışmalarına Katkı Sağlayacağı Vurgulandı

Akademi Buluşmaları çerçevesinde düzenlenen bu programın; hem Osmanlı Kudüs’üne dair yeni veriler sunması hem de Filistin meselesinin akademik zeminde çok boyutlu biçimde ele alınmasına imkân tanıması bakımından Pamukkale Üniversitesi’nin bilimsel çalışmalarına önemli bir katkı sunduğu belirtildi.